Tinley academie ondersteunt met kennis over dierengedrag

'Niet meteen oordelen, eerst goed observeren'

Honden en paarden worden steeds vaker ingezet in de psychosociale hulpverlening. Terecht, vinden Debbie Rijnders en Eline Teygeler van de Tinley Academie. “Kuddedieren zoals paarden kunnen de kleinste signalen lezen en zeer subtiel communiceren en afstemmen op de ander. Maar we moeten wel opletten dat wij het gedrag van dieren op de juiste wijze uitleggen. Wat wij als mensen soms denken te zien, wordt niet altijd door wetenschappelijk onderzoek gesteund.”

De Tinley Academie bestaat dit jaar 25 jaar en is een particulier opleidingsinstituut met een groot aanbod lessen over diergedrag. Er worden cursussen aangeboden over honden en paarden, maar ook over katten, vogels, konijnen en cavia’s. “Iedere diersoort is natuurlijk anders en ieder dier is op zichzelf uniek. Maar hoe we als mens naar onze dieren kijken, heeft opvallend veel overeenkomsten”, weet Eline Teygeler, coördinator onderwijs bij de Tinley Academie. “Ook het aanleren van vaardigheden komt deels overeen. Er is dus overlap, maar er zijn ook verschillen. Daar spelen onze, vaak wetenschappelijk opgeleide, docenten op in. Wij focussen op de Tinley Academie vooral op het gedrag van dieren.”

Laagdrempelig opleiden
Het steeds breder verspreiden van kennis over dat gedrag van dieren: dat is het belangrijkste streven van directeur Debbie Rijnders. “Winst maken is niet het hoofddoel van de Tinley Academie”, benadrukt zij. “We proberen als onderwijsinstelling heel laagdrempelig te zijn, door bijvoorbeeld de randvoorwaarden rondom een cursus te schrappen om ons aanbod zo voordelig mogelijk te houden. Bij ons draait het niet om de mooiste locatie, de koffie of de lunch; het gaat ons echt om het aanbieden van onderwijs. Wij willen zoveel mogelijk kennis verspreiden over het gedrag van dieren, want dieren zijn zóveel meer dan we lange tijd hebben gedacht.” Tot de cursisten van Tinley Academie behoren bijvoorbeeld medewerkers van de politie, Defensie en douane, maar ook dierenartsen, hondentrainers en hondenuitlaatservices. “Veel trainingen geven wij ‘incompany’. Daarnaast maken we gebruik van een leslocatie in Veenendaal.”  

Ook medewerkers van Hulphond Nederland volgen sinds een aantal jaren regelmatig erkend beroepsonderwijs bij de Tinley Academie. “We leiden hen op tot instructeur”, vertelt Eline. “Onze lesmodules zorgen voor branche erkende diploma’s. Tweederde deel van de training bestaat uit theorie: je krijgt algemene basiskennis over het gedrag van honden aangeleerd en leert hoe we allerlei dingen benoemen in de wetenschap, zodat je een brede kennis van de theoretische begrippen krijgt. Daarnaast besteden we ook een deel van de tijd aan trainingsvaardigheden. De combinatie van ervaring en scholing zorgt voor een heel solide basis onder de omgang met hulphonden.” 

Emoties lezen

In de trainingen rondom het gedrag van honden gaat het regelmatig over het herkennen van stress bij honden. “Veel mensen zien stress bij een hond per definitie als iets negatiefs, maar dat is een misvatting”, zegt Eline. “Er bestaat namelijk zowel positieve als negatieve stress. Bij positieve stress kun je denken aan de opwinding die een hond ervaart wanneer hij eten krijgt of tijdens een training met een clicker. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat wat er in een hondenlijf gebeurt bij zowel positieve als negatieve stress exact hetzelfde is. Het is dus heel belangrijk om te observeren wat er precies met de hond gebeurt en om dit gedrag te leren interpreteren.”

Ook als het gaat om het herkennen van emoties is observeren van gedrag belangrijk. “Vroeger waren we heel bang om te zeggen dat honden gevoel hebben, maar inmiddels weten we zeker dat dat echt zo is”, aldus Eline. “Honden kunnen overduidelijk plezier hebben, maar ze kunnen ook boos of angstig zijn. Overigens zijn honden bijzondere dieren: zij kunnen op hun beurt namelijk ook heel goed onze menselijke emoties lezen. Daarbij kijken ze vooral naar de rechterkant van ons gezicht. Uit onderzoek is gebleken dat bijvoorbeeld wolven dit niet kunnen: honden zijn hierin uniek. Als mensen onderling lezen wij emoties van elkaars gezicht af, maar honden doen dit dus ook!” Voor trainers van honden is dit volgens Eline interessante kennis. “Mensen belonen een hond bijvoorbeeld niet altijd op tijd. Maar doordat honden onze lichaamstaal zo goed kunnen lezen, is het dan tóch vaak oké.”

Pijn herkennen
Een van de basisregels op de Tinley Academie is: niet meteen oordelen. “En niet meteen je eigen gevoel projecteren op een hond! Eerst kijken naar zijn gedrag, naar zijn oren en zijn staart. Daar ligt de kans om een hond beter te leren kennen en begrijpen.” Als het gaat om pijn, zijn honden moeilijk te lezen. Ze zijn er erg goed in om ongemak of pijn te verbergen, zeker wanneer er ook gespeeld of gewerkt zou kunnen worden. “Dat is bij mensen vaak niet anders”, constateert Debbie. “Wij doen ook liever wat we leuk vinden dan dat we aandacht geven aan onze kwalen. Een hond kan daar niet over praten en leeft in het moment: ze zien een bal en rennen daar achteraan. Oók als ze dat eigenlijk niet goed kunnen. Daarom is het belangrijk om een hond in rust te observeren. Honden maskeren pijn wanneer we een interactie met hen aangaan. Daarom moet je ze juist goed bestuderen wanneer ze bijvoorbeeld opstaan uit hun mand.”

Zorgvuldig selecteren
Debbie Rijnders heeft zelf twee honden, die qua karakter en gedrag niet méér van elkaar kunnen verschillen. “Ik heb een Tatrahond, die van origine uit Polen komt en daar kuddes schapen beschermt. Hij blaft naar alles wat uit de buurt moet blijven en is zeer zelfstandig. Hij vindt werken met mij niets aan: hij zorgt voor zichzelf. Mijn herdershond daarentegen vraagt me de hele dag of ik niet nog een klusje of een opdracht voor haar heb. Die vindt het geweldig om samen aan de slag te gaan. Of honden graag met en voor je willen werken, is dus echt ras- en individu-afhankelijk. Daarom is het mooi dat Hulphond Nederland rassen kiest die graag met mensen willen werken.” De directeur van de Tinley Academie spreekt haar waardering uit voor de zorgvuldige manier waarop Hulphond Nederland haar hulphonden fokt, selecteert én goed blijft monitoren. “Wat vandaag perfect past, kan volgend jaar anders zijn. Daar moet je als stichting actief mee bezig blijven.”