In de afgelopen jaren is er veel veranderd op het gebied van geestelijke gezondheidszorg. Belangrijke wijzigingen vonden plaats rondom de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), de Participatiewet en jeugdzorg. De steun voor jongeren met psychische klachten is overgeheveld van zorgverzekeraars naar gemeentes. “Er wordt heel hard gewerkt binnen de geestelijke gezondheidszorg in Nederland”, onderkennen Eric Bouwer (directeur Hulphond Nederland), Petra van Benten (hoofd behandeling Therapie & Coaching bij Hulphond Nederland), Gieke Buur en Carla Lasonder (resp. lid en voorzitter van de Raad van Toezicht van Hulphond Nederland). “Maar toch wordt er in onze beleving nog teveel in zorgstraten gedacht. Dat betekent dat er soms hoge schotten staan tussen de diverse instanties. De holistische benadering is ver te zoeken.”

Puzzel oplossen
Hulphond Nederland wil met haar eigen programma op het gebied van Therapie & Coaching een structurele bijdrage leveren aan die holistische benadering van behandeling van trauma’s. “Wij veroordelen EMDR of cognitieve gedragstherapie niet”, benadrukt Eric Bouwer. “Maar wij geloven wel dat wij met onze dierondersteunde therapie complementair zijn aan meer traditionele zorgverleners en met de inzet van onze hulphonden en paarden in heel veel gevallen de puzzel kunnen oplossen.”

Petra schetst een treurig beeld van een willekeurige zorginstelling in Nederland. “Jongeren hangen er aan tafel, nog net niet met hun hoofd in de pap. Er vindt geen enkele interactie plaats omdat zorgverleners niet meer weten wat zij met hen aan moeten. De problematiek is vaak fors en de opdracht voor de instelling een heel ingewikkelde. Alleen daarvan al word je somber. De klachten die er spelen zijn vaak zo diffuus, dat trauma lang niet altijd erkend wordt. En dat kan desastreuse gevolgen hebben.”

Hart en buik
Met dierondersteunde therapie en coaching richt Hulphond Nederland zich op vastgelopen trajecten naar aanleiding van een trauma. Dat gebeurt bij volwassenen die bijvoorbeeld in oorlogssituaties hebben gediend of die een heftige gebeurtenis in hun privéleven hebben meegemaakt, maar ook bij veel jongeren. “Vrijwel iedereen in Nederland heeft een trauma”, zegt Petra. “Het ligt aan je opvoeding, aan je persoonlijkheid en aan je omgeving hoe je daar vervolgens mee omgaat. Soms komt trauma voort uit iets wat je voorouders al hebben meegemaakt. Ik zeg vaak tegen mijn cliënten: het goede nieuws is dat het al gebeurd is en achter je ligt. Nu is het belangrijk om je de kunst eigen te maken ermee te leren leven. Geen gemakkelijke opdracht! Maar in veel gevallen wel goed haalbaar gebleken.”

Het klinkt eenvoudig. En zo héél ingewikkeld is de basis onder de therapie van Hulphond Nederland ook niet. “Trauma zit in je lijf”, verklaart Gieke Buur. “De verbinding tussen je hoofd en je lichaam is verbroken, met alle gevolgen van dien. Hulphond Nederland stapt in haar therapie af van de cognitieve benadering en richt zich op je hart en op je buik.” Eric vult aan: “Wij gebruiken in onze therapie en coaching methodes om de behoeftes en talenten van mensen naar boven te halen. Als je héél lang niet

krijgt waaraan je behoefte hebt, omdat je die behoefte zelf niet eens herkent of deze niet kunt of durft benoemen, word je ziek. Wij leren mensen om hun behoeftes te herkennen en te erkennen. En we leren hen ook om hun talenten in te zetten, zodat zij er zelf voor kunnen zorgen dat anderen aan hun behoeftes voldoen. Sommige dingen in je leven overkomen je. Maar dat betekent niet dat je op alle fronten hulpeloos bent.”

In beweging
Petra vertelt over een oefening met een hulphond. Iemand moet een persoonlijke ruimte om zich heen bewaken, die de hond niet mag betreden. “Wanneer de hond vervolgens tóch jouw ruimte binnenkomt, laten wij zien dat de hond daar niets aan kan doen. Het is jouw boodschap die niet duidelijk is. Tijdens het werken met dieren krijg je direct feedback. Dat is soms heel confronterend, maar kan mensen zóveel leren over hun eigen gedrag. Veel mensen met een trauma zijn als het ware bevroren: dat is hun mechanisme geworden om met hun trauma te leven. Met de inzet van dieren brengen we mensen letterlijk en figuurlijk weer in beweging en in het moment. Alleen al door een stuk te rennen met een hond of dicht tegen een paard aan te staan om synchroon te ademen, breken mensen soms volledig. Het zijn oefeningen waarmee wij als therapeuten zoveel kunnen duiden. Dingen die je met dieren meemaakt, vertalen wij naar je dagelijkse praktijk.”

Lucht en lichtheid
Hulphond Nederland wil graag samenwerken met andere hulpverleners en zorginstellingen om dierondersteunde therapie voor een bredere groep toegankelijk te maken. “Het is geen wedstrijd ver-plassen”, benadrukt Eric. “Wij zoeken de samenwerking en bieden iets aan, wat anderen niet hebben of kunnen. Daarmee kunnen we elkaar binnen de geestelijke gezondheidszorg versterken en verstevigen.” Gieke juicht dit van harte toe. “De dierondersteunde therapie van Hulphond Nederland kan zoveel zorgprofessionals helpen. Er is heel veel machteloosheid binnen de zorg. Deze vorm van therapie brengt letterlijk lucht en lichtheid. Door mee te liften op de energie van Eric ervaren mensen weer hoe fijn het is om een vlam te voelen branden. En door aan te pakken wat Petra met haar team van professionele therapeuten én met de paarden en hulphonden aanreikt, maken mensen zulke ongelooflijke stappen. Het draait allemaal om ervaringsleren, om voelen en beleven. Daarom kan het juist heel complementair zijn aan het huidige aanbod binnen de geestelijke gezondheidszorg. Het komt voor dat cliënten na dierondersteunde therapie weer die verbinding voelen tussen lichaam en geest en dan pas meer openstaan voor reguliere therapie. Soms valt dan ineens het kwartje. Met dierondersteunde therapie geeft Hulphond heel veel mensen hun leven terug.”

Tekst: Linda van 't Land   |    Fotografie: Hulphond Nederland

Hulphond Nederland streeft met haar aanbod van dierondersteunde therapie en coaching naar innovatie in de geestelijke gezondheidszorg. Volwassenen maar ook jongeren met een trauma boeken onvoorstelbare resultaten tijdens therapie met hulphonden en paarden. Therapeut Petra van Benten is dan ook nergens bang voor. “De angst voor de beerput maakt dat ‘ie zo stinkt. Als we hem als cliënt en therapeut samen openmaken, kunnen we hem leegscheppen.”